Tiroid Cerrahisi
Tiroid cerrahisi yöntemleri nelerdir, tiroid ameliyatı öncesi ve sonrasında nelere dikkat edilmeli, tiroid ameliyatından korkmalımıyım, tiroid ameliyatından önce ve tiroid ameliyatından sonra nelere dikkat etmeliyim gibi soruların cevaplarını aşağıda bulabilirsiniz.
Genel Bilgi
Tiroid ameliyatları; kanser ve iyi huylu nodüller, büyük tiroid bezi (guatr) ve aşırı aktif tiroid bezi dahil çeşitli tiroid hastalıkları için tavsiye edilebilmektedir. Cerrahın gerçekleştirebileceği birkaç tiroid ameliyatı mevcuttur:
(1) eksizyonel biyopsi – tiroid bezinin küçük bir kısmının çıkarılması (günümüzde kullanımı nadir)
(2) lobektomi – tiroid bezinin yarısının çıkarılması
(3) tiroi bezinin yaklaşık tamamının çıkarılması (subtotal tiroidektomi – her iki tarafta az miktarda tiroid dokusu bırakılması veya totale yakın tiroidektomi – tek tarafta yaklaşık 1 cm tiroid dokusu bırakılması)
(4) total tiroidektomi , tanımlanan tüm tiroid dokusunun çıkarılması.
Bu ameliyatların her birine özgü endikasyonlar vardır. Tiroid ameliyatının temel riski, birincil olarak paratiroid bezler (kalsiyum düzeylerini düzenler) ve rekürrent ve eksternal laringeal sinirler (ses tellerini kontrol ederler) olmak üzere tiroide komşu önemli yapılara hasar verilebilme olasılığıdır.
Sorular ve Değerlendirme
Tiroid ameliyatı önerilen hastalar cerrahiye yönelik şu soruları sormalıdırlar :
(1) Neden ameliyat gerekiyor?
(2) Başka tedavi yöntemleri var mı?
(3) Ameliyat öncesi nasıl değerlendirilmeliyim?
(4) Cerrahımı nasıl seçebilirim?
(5) Ameliyatın riskleri nelerdir?
(6) Tiroid bezimin ne kadarının alınması gerekiyor?
(7) Ameliyat olmaya karar verdiğimde beni neler bekleyecektir?
(8) Ameliyattan sonra normal bir hayatım olacak mı?
Neden Ameliyat Gerekiyor?
Tiroid ameliyatının en sık yapılma nedeni, ince iğne aspirasyon biyopsi sonucu şüpheli gelen tiroid nodülünün çıkarılmasıdır. Ameliyat aşağıdaki biyopsi sonuçlarında önerilir:
(1) kanser (papiller kanser)
(2) muhtemel kanser (foliküler neoplazi)
(3) Yetersiz veya sonuçsuz biyopsi.
Biyopsi sonucu normal gelen nodüllerde de eğer nodül büyükse, büyüklüğü artmaya devam ediyorsa ya da şikayetlere (ağrı, yutma güçlüğü vb.) yol açıyorsa ameliyat önerilebilir. Cerrahi, büyük ve multinodüler guatrda hipertiroidi tedavisinde ve şikayete yol açan herhangi bir guatrda da bir seçenektir .
Başka Tedavi Yöntemleri Var mı?
Ameliyat kanser şüphesi olan nodüllerde kesin endikedir. Tiroid kanseri olasılığı yoksa, tanıya bağlı olarak cerrahi dışı tedaviler de mümkün olabilir. Diğer tedavi seçeneklerini doktorunuzla tartışmalısınız.
Ameliyat Öncesi Nasıl Değerlendirilmeliyim?
Diğer ameliyatlarda da olduğu gibi tiroid ameliyatı planlanan tüm hastalar ameliyat öncesi, kardiyopulmoner (kalp) değerlendirme dahil, detaylı ve eksiksiz tıbbi hikaye ve fizik muayene ile değerlendirilmelidir. 45 yaş üzeri veya kalp hastalığı olan hastalara ameliyat öncesi elektrokardiyogram ve akciğer grafisi çekilmesi tavsiye edilmektedir. Kanama bozukluğu olup olmadığını belirlemek için kan testleri yapılabilir. Sesinde değişiklik olan veya daha önce boyun ameliyatı geçiren her hastanın ameliyat öncesi ses telleri değerlendirilmelidir. Bu, ses tellerini kontrol eden rekürrent laringeal sinirin normal çalıştığını belirleyebilmek için gereklidir. Son olarak, eğer meduller tiroid kanserinden şüpheleniliyorsa, hastalar eş zamanlı olabilecek böbreküstü bezi tümörleri (feokromasitoma), hiperkalsemi ve hiperparatiroidi açısından değerlendirilmelidir.
Cerrahımı Nasıl Seçebilirim?
Genel olarak tiroid ameliyatının, özel eğitim almış ve düzenli olarak tiroid ameliyatı gerçekleştiren cerrahlarca yapılması daha iyi olacaktır. Tiroid ameliyatlarında komplikasyon oranları, her yıl belirli sayıda tiroid ameliyatı gerçekleştiren cerrahlar tarafından yapıldığında daha düşük olmaktadır. Hastalar, onları yönlendiren doktorlarına; kendisinin nerede ameliyat olmak isteyeceğini veya bir aile bireyini nereye göndereceğini sormalıdır.
Ameliyatın Riskleri Nelerdir?
Tiroid ameliyatının en ciddi olası riskleri şunlardır:
(1) akut respiratuar distrese neden olabilen kanama
(2) kalıcı ses kısıklığına neden olabilen rekürrent laringeal sinir hasarı
(3)hipokalsemi ve hipoparatiroidiye neden olabilen, vücutta kalsiyumu düzenleyen paratiroid bezlerinin hasarı .
Bu komplikasyonlar; invaziv tümörü veya yaygın lenf nodu tutulumu olan, ikinci bir tiroid ameliyatı gerektiren, köprücük kemiğinin altına uzanacak kadar büyük guatrı olan hastalarda daha sıklıkla meydana gelmektedir. Genel olarak ciddi bir komplikasyon gelişme riski %2’nin altında olmalıdır. Ancak, hastaya bahsedilen komplikasyon risk oranları, kitabi bilgilere göre değil, cerrahın kendi risk oranlarına göre olmalıdır. Ameliyat öncesi hastalar, ameliyatın neden yapıldığını, alternatif tedavi seçeneklerini , ameliyatın potansiyel yarar ve zararlarını iyice anlamalıdır (aydınlatılmış onam).
Tiroid Bezimin ne kadarının Alınması Gerekiyor?
Cerrahınız, planlanan tiroid ameliyatını, örneğin lobektomi veya total tiroidektomi, ve neden bu yöntemin planlandığını açıklamalıdır. Papiller veya foliküler tiroid kanserli hastalar için, hepsi değil ancak cerrahların çoğu, total veya totale yakın tiroidektomi önermekte ve hemen sonrasında yapılacak radyoaktif iyot tedavisinin yararlı olabileceğine inanmaktadır. Büyük (>1,5 cm) veya daha agresif kanseri olan ve meduller tiroid kanseri olan hastalar için, olası lenf nodu metastazlarını çıkarabilmek için daha geniş lenf nodu disseksiyonu gerekmektedir.
Lobektomi; tek taraflı aşırı aktif nodülü olan veya bası, ses kısıklığı, nefes darlığı veya yutma güçlüğü gibi şikayetlere yol açan tek taraflı iyi huylu nodülü olan hastalara önerilmektedir. Grave’s hastalığı veya büyük multinodüler guatrı olan hastalara total veya totale yakın tiroidektomi önerilmektedir.
Ameliyat Olmaya Karar Verdiğimde Beni Neler Bekleyecektir?
Cerrahınızla tanıştıktan ve ameliyat olmaya karar verdikten sonra, ameliyat öncesi değerlendirme için randevu alacaksınız ve anesteziyolojist (ameliyat sırasında sizi uyutacak olan kişi) ile tanışacaksınız. Ameliyattan bir gün önce gece yarısından sonra hiçbir şey yiyip içmemeniz ve değerli eşyalarınız ve takılarınızı evde bırakmanız gerekmektedir. Ameliyat genellikle 2-2.5 saat sürmektedir. Bu süreden sonra derlenme odasında yavaşça uyanacaksınız. Ameliyat boyunda standart bir kesiyle gerçekleştirilebileceği gibi, daha küçük bir kesi ile bir video kamera yardımıyla da gerçekleştirilebilir (minimal invaziv video yardımlı tiroidektomi). Özel durumlarda tiroid ameliyatı, koltuk altı veya boyun arkası gibi daha uzak bir kesiden bir robot aracılığıyla da gerçekleştirilebilmektedir. Boynunuzdaki keside cerrahi bir dren olabilir (ameliyattan bir gün sonra çıkarılacaktır) ve ameliyat sırasında yerleştirilen solunum tüpüne bağlı olarak boğaz ağrınız olabilir. Tamamen uyandığınızda, istediğiniz gibi yiyip içebileceğiniz, hastane odasında bir yatağa alınacaksınız. Tiroid ameliyatı olan çoğu hasta 24 saat hastanede kalır ve ameliyat gününden sonraki günün sabahında taburcu edilirler. Hastalar ameliyat sonrası birinci günde normal aktivitelerine dönebilirler. Yüzme ve ağır kaldırma gibi aşırı kuvvet gerektiren sporlar en az 10 gün sonrasına kadar ertelenmelidir.
Ameliyattan Sonra Normal Bir Hayatım Olacak mı?
Evet. Tiroid ameliyatının etkilerinden kurtulduğunuz anda, ameliyat öncesi yapmakta olduğunuz her şeyi yapabiliyor olacaksınız. Tiroid ameliyatını takiben çoğu hastada, tiroid hormon tedavisi gerektiren hipotiroidi gelişmektedir. Özellikle tiroid kanseri ameliyatlarından sonra bu geçerlidir. Eğer radyoaktif iyot tedavisi alınacaksa, tiroid hormon replasman tedavisi birkaç hafta ertelenebilir.
Prof. Dr. Serkan Teksöz
Tiroid Cerrahisi Uzmanı