Sık Sorulan Sorular

Radyoiyot tedavisinde verilen doz miktarı ve verilme sıklığı hastadan hastaya değişiklik gösterir. Bu, cerrahi sonrası geri kalan dokunun büyüklüğüne, tümörün yayılımına ve radyasyona vereceği cevaba bağlıdır. Bazı hastalarda istenmeyen dokunun ortadan kaldırılması bir kez verilen doz ile mümkünken bazı hastalarda 2 veya daha fazla doza gereksinim olabilir.

Operasyondan sonra geri kalan normal dokunun radyoiyot ile ortadan kaldırılmasına ablasyon denir. Ablasyonun olup olmadığı küçük dozda verilen radyoiyotla yapılan tüm vücut sintigrafisi ve kanda ölçülen tiroglobulin düzeyleri ile anlaşılmaktadır. Ablasyon oluncaya kadar doktorunuz, uygun gördüğü zamanlarda size radyoiyot vermeye devam edebilir.

Radyoiyot, iyot atomunun radyoaktif şeklidir. I-131 (iyot 131) olarak da bilinen bu atom, diğer radyoaktif maddeler gibi devamlı surette parçalanarak çevreye radyasyon yayar. Parçalanması sırasında iki tür ışın ortaya çıkar:

• Beta ışınları
• Gamma ışınları

Gamma ışınları uzak mesafelere kadar etkili olan ışınlardır. Bu ışınlardan yararlanılarak tiroit sintigrafisi ve tüm vücut sintigrafisi çekilir.
Beta ışınlarından ise tedavide yararlanılır. Bu ışınların doku içindeki etkisi 1mm’ye kadardır.

Tiroid glandı vücudumuz için gerekli olan T3 ve T4 hormonlarını üretir. Bu hormonların üretiminde besinlerle aldığımız iyot kullanılır.
Tedavi amacı ile size ağız yoluyla verilen radyoiyot, normal iyot gibi kısa sürede emilerek tiroit bezinizde toplanır ve yaymış olduğu beta ışınları ile ameliyat sonrası geri kalan normal tiroit dokusunu ve tümör hücrelerini ortadan kaldırır.

Radyoiyodun
– büyük miktarı idrar ile,
– bir kısmı tükürükle,
– çok az bir kısmı ise ter ve dışkı ile vücuttan atılır.
Radyoiyodun vücuttaki yarılanma süresi, vücuttaki atılımına ve fiziksel yarı ömrüne göre değişir.

• Radyoiyot hamile ve emziren kadınlar dışında her iki cinste ve her yaşta uygulanabilir.
• Radyoiyot uygalanmasından önce genç hanımların kesin olarak hamile olmadıkları belirlenmelidir.

• Radyoiyot tedavisi genelde operasyondan bir buçuk ay sonra uygulanır. Bunun nedeni verilen radyoiyodun kalan tiroit dokusunda daha fazla tutulmasını sağlamaktır.
  Birinci dozdan sonra gerektiği takdirde 6-12 ay aralıklarla tedavi tekrar edilebilir.

• Operasyondan sonra birbuçuk ay süre ile tiroit hormonu almamanız gerekmektedir. Özellikle son 15 gün aşağıda belirtilen iyotlu besin maddelerini kullanmamaya dikkat etmelisiniz. Kalp, mide, tansiyon ve ağrı kesici ilaçların kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur.

• Operasyon sonucu tiroid glandının tamamına yakını çıkartıldığından, geri kalan çok az miktardaki tiroit dokusu tiroit hormonlarını yeterli düzeyde salgılayamamakta ve hipotiroidiye neden olmaktadır. Hipotiroidide vücutta ödem (özellikle göz kapaklarında şişlik), kilo alma, halsizlik, erken yorulma, üşüme, uykuya eğilim, sinirlerde bozulma, depresif şikayetler, unutkanlık, konsantrasyon bozukluğu, saç dökülmesi, cilt kuruluğu, kabızlık gibi belirtiler ortaya çıkar. Bazı hastalarda bu belirtilerin tümü görülürken bazı hastalarda sadece birkaçı ortaya çıkabilir. Bu durum radyoiyot tedavisinden sonra başlanacak tiroit hormonu tedavisi ile ortadan kalkmaktadır. Bu nedenle bu belirtileri normal olarak karşılayıp telaş etmemeniz gerekir. Aslında radyoiyot tedavisinden önce doktorunuz tarafından bilinçli olarak hipotiroidi oluşturulmaktadır, çünkü hipotiroidide kanda yükselen TSH düzeyi tedavi için verilen radyoiyodun tiroit hücreleri tarafından tutulmasını ve tedavinin başarılı olmasını sağlamaktadır.

Operasyondan birbuçuk ay sonra radyoiyot tedavisi için uygun olup olmadığınız değerlendirilir. Bunun için aşağıda belirtilen kan tahlilleri, uptake testi, tiroit sintigrafisi ve gerekirse tüm vücut iyot sintigrafisi yapılır. Radyoiyot tedavisi alacaksanız size hastanede yatış için randevu verilir. Operasyonun yetersizliğine bağlı olarak atom tedavisi göremeyecek iseniz tiroid hormon tedavisine başlanır ve hormonlarınızın normale gelince tamamlayıcı operasyon uygulanır. Tamamlayıcı operasyon birinci operasyon sonucu fazla miktarda kalan tiroit dokularının tamamına yakınının çıkarılması amacı ile yapılır. Böylece radyoiyot tedavisine imkan sağlanır.

1. Gerek operasyondan birbuçuk ay sonra, gerekse daha sonra uygulanacak radyoiyot tedavilerinde iyot içeren yiyecek ve maddeler kullanılmamalıdır.
   Herhangi bir nedenle ağız, cilt veya damar yolu ile almış olduğunuz normal iyot radyoaktif iyodun tiroid glandınızda yeterli miktarda tutulmasını önleyerek tedavinizin başarısını azaltır. Bu nedenle aşağıda belirtilen iyot içeren madde ve yiyecekleri tedavi öncesi belirli bir süre kullanmamanız gerekir. Kısıtlamayı iyot tedavisinden 2 gün sonra kaldırabilirsiniz.
   İyotlu tuz
   • İyotlu öksürük şurupları
   • İyot içeren vitamin ve mineral ilaçları
   • Tentürdiyot
   • Deniz ürünleri (balık, karides, vb.)
   • Süt ve süt ürünleri (yoğurt, ayran, peynir…)
   • Yumurta
   • Pekmez
   • Radyolojik çekimlerde kullanılan iyotlu kontrast maddeler
2. Kan tahlilleri
   Operasyondan birbuçuk ay sonra tiroit hormon tetkikleri (T3, T4, TSH, Tg ve Anti Tg) yapılarak radyoiyot tedavisine uygun olup olmadığınız araştırılır. Gerektiği takdirde tamamlayıcı operasyon yani ikinci kez operasyon uygulanır.
3. Radyoiyot uptake testi
   Radyoiyot tedavisinde verilecek dozun hesaplanmasında kullanılan bir testtir. Bunun için 3 saat aç olmanız gereklidir. Bu test için size bir bardak su içinde çok küçük miktarda radyoiyot içirildikten 2 ve 24 saat sonra boyun bölgenizden uptake cihazı ile ölçüm yapılır.
   I-131 ile tiroit sintigrafisi
   Uptake testi ile birlikte yapılır. 24 saatlik uptake ölçüldükten sonra tiroit sintigrafisi yapılarak operasyon veya radyoiyot tedavisi sonrası geri kalan doku miktarı araştırılır.

Operasyondan sonra doktorunuzun belirlediği zamanda (genelde birbuçuk ay sonra) yukarıda belirtilen kan tahlilleri, uptake testi ve sintigrafi yapılır. Elde edilen sonuçlara göre operasyonun yeterli olduğuna kanaat getirilirse radyoiyot tedavisi için hastaneye yatırılırsınız.

Hastanede kalış süreniz hergün yapılan ölçümler ile belirlenecektir. Yapılan ölçümlerde vücudunuzda kalan radyoiyot miktarı etrafınıza zarar vermeyecek düzeye indikten sonra ( bir metre mesafeden 5mR /saat ) taburcu edileceksiniz. Hastanede kalış süresi herkes için farklı olmakla beraber genelde 3-4 gündür.

• Doktorunuz, size daha önce miktarını belirlemiş olduğu radyoiyodu şişe içerisinde kamış kullanarak veya kapsül şeklinde içirir.
  • Radyoiyot renksiz, tatsız ve kokusuzdur.
  • İçerken bir damla suyun bile yere dökülmemesine özen göstermelisiniz.
  • Bulantı durumunda, radyoiyodu içmeden önce veya radyoiyodu içtikten sonra 2 saat içinde kusarsanız durumunuzu hekime haber vermelisiniz.
  • Radyoiyodu içtikten 2 saat sonra herşeyi yiyebilir veya içebilirsiniz.
  • Radyoaktif iyodun büyük kısmı tiroit bezi tarafından tutulur. Büyük kısmı vücuttan idrar yolu ile, küçük bir kısmı ise tükürük, ter ve dışkı ile atılır.
  • Yarılanma ömrü 8 gündür. Sekiz gün sonra verilen miktar yarıya düşer. Ancak vücuttaki kalım süresi atılım nedeni ile daha kısadır.
  • Bayan hastaların tedavinin uygulanmasından önce hamile olmadıklarını kesin olarak belirlemeleri gerekir

• İlk gün bir metre mesafeden ailenizle 10 dakika kadar görüşebilirsiniz. Eğer odanızın kapısı kurşunla kaplanmış ve kurşun cam varsa cam arkasından daha uzun süreli görüşme yapabilirsiniz. İkinci gün yine bir metre mesafeden 20 dakika, 3. gün 45 dakikadır.

• Çevrenin ve diğer aile bireylerinin gereksiz yere radyasyona maruz kalmaması için taburcu olduktan sonra bir hafta daha aşağıdaki kurallara uymanız gerekir.
  Unutmayın; çevrenize olan radyasyonun etkisi mesafe uzadıkça ve süre kısaldıkça azalır, mesafe kısaldıkça ve süre uzadıkça artar.
  Aile fertleri ve yakınınızda bulunan kişiler hem vücudunuzdaki radyoiyodun sebep olacağı dış ışınlamadan, hem de idrar, ter, tükürük gibi vücut sıvılarınızla oluşabilecek bulaşmalardan radyasyon etkilerine maruz kalabilirler. Bu nedenle:
  • Tedaviden sonra evinize taksi veya özel arabanız ile gidebilirsiniz. Ancak aracın arkasında ve sürücüden en uzak mesafede oturunuz. Aynı sürücü ile 2 saatten fazla yolculuk etmeyiniz.

  • İlk hafta içinde toplu taşıma araçları ile yolculuk yapmak zorunda iseniz yolculuk süresi 2 saati aşmamalıdır. Bu durumda sürekli olarak aynı yolcunun yanında oturmayınız, belli süreler ile yer değiştiriniz. Eğer boş bir yer varsa diğer yolculardan en uzak yere oturunuz.
    • Tedavi sonrası ilk hafta ayrı yatınız.
    • Eşinizle ayrı yatarken aranızda 2 metre mesafe bırakınız.
    • Bu zaman içinde öpüşmeyiniz.
    • Çevrenizdekilerle uzun süre temas etmeyiniz.
    • Evde ve iş çevrenizdeki kişilerden mümkün olduğunca uzak durunuz.
    • Çevrenizdeki kişilerle aranızda en az bir metre mesafe bırakın ve bir saatten fazla kalmayınız. Daha uzun süre kalmanız gerektiğinde aranızda 2 metre mesafe bırakınız.
    • Altmış yaşından büyük kimselerin radyasyondan etkilenme riski düşüktür. Bu yaştaki büyükler için korunma önlemi almanız gerekmez.
    • Özellikle hamile kadınlara ve 10 yaşından küçük çocuklara yaklaşmayınız. Onlarla aynı odada yatmayınız
    • Küçük çocukları kuçağınıza bir gün süre ile almayınız ve bu süre içerisinde onlardan 2 metre uzakta durunuz. almayınız.
    • Size verilen radyoaktif iyot anne sütüne geçtiğinden çocuğunuzu emzirmemelisiniz.
    • Mümkünse başkalarının kullandığı tuvaleti kullanmayınız.
    • Alaturka tuvalet kullanmayınız. İdrarınızı oturarak yapınız. Temizlenirken taharet musluğu ve tuvalet kağıdı kullanınız. Tuvalet kağıdını tuvalete atın ve tuvaleti her kullanışınızdan sonra sifonu 2 defa çekiniz.
    • Tuvalete gittikten sonra ellerinizi sabunla ve bol su ile yıkayınız.
    • Lavaboyu kullandıktan sonra iyice yıkayınız.
    • İlk hafta çatal, bıçak, kaşık ve tabaklarınızı ayırın. Ayrı olarak bol su ile yıkayın veya atılabilir (kağıt veya plastik tabak-çatal vs…) malzemeler kullanınız.
    • Ayrı yüz ve banyo havlusu kullanınız.
    • Çarşaflarınızı ve iç çamaşırlarınızı diğer çamaşırlardan ayrı yıkayınız.
    • Birkaç saatlik kısa süreli ziyaretçi kabul edebilirsiniz. Ziyaretçiler ile aranızda en az 2 metre mesafe bırakınız.
    • Tedaviden bir gün sonra işe dönebilirsiniz. Ancak mesai arkadaşlarınızla bir hafta 2 m uzakta durunuz. İşvereninize durumunuz hakkında bilgi veriniz. Memur iseniz hipotiroidi semptomları neden ile taburcu olduktan sonra doktorunuzdan bir haftalık rapor isteyebilirsiniz.
    • Sinema, tiyatro, konser ve benzeri kalabalık yerlere bir hafta gitmeyiniz.
    • Eğer acil tedavi gerektiren herhangi bir durum söz konusu olur ise sizinle ilgilenecek hekim ve personele yakın zamanda radyoiyot tedavisi gördüğünüzü bildiriniz.
    • Doktorunuza tedaviden önce tüm şüphelerinizi giderecek şekilde soru sormaktan çekinmeyiniz.
    • Tedavi sonrası iyotsuz diyete 2 gün daha devam ediniz.
    • Radyoiyot tedavisi sırasında hamile kalmayınız. Çocuk yapmak istiyorsanız doktorunuzla görüşünüz.

• Radyoiyot tedavisi uygulandıktan 2 gün sonra ilacınıza (Tefor, Levotiron) doktorunuzun vereceği reçeteye göre başlayınız ve 6 ay devam ediniz. Bu tedaviye supresyon tedavisi denir.
  Taburcu olduktan 6 ay sonra (bu süre 3-12 ay arasında değişebilir) verilen atomun etkisini görebilmek için tetkikler tekrar edilecektir. Tetkikler için kullandığınız ilacı (Tefor, Levotiron veya L-Thyroxine) 6 ay sonunda kesmeniz ve Tiromel isimli ilacı günde 2 tbl (sabah 1 ve akşam 1) olmak üzere kullanmanız gerekmektedir. 15 gün sonra Tiromeli kesiniz . 15 gün ilaçsız kaldıktan sonra size verilen tarihte tetkikler için doktorunuza başvurunuz. Aşağıda belirtildiği şekilde tetkikler yapıldıktan sonra doktorunuz elde edilen sonuçları değerlendirecek ve size tekrar iyot verip vermeyeceğini bildirecektir.

• Radyoiyodun erken etkileri: Operasyon sonrası çok fazla tiroit dokusu kalan hastalarda radyasyona bağlı boyunda şişme ve ağrı oluşabilir. Ağrı boyundan çeneye veya kulağa doğru olur. Ağrı kesiciler ile kolaylıkla geçer. Bazı hastalarda geçici tükrük bezi iltihabı oluşur, bu ağız kuruluğu ve tat bozukluğuna neden olur. Limonata ve bol su içenlerde bu durum görülmez. Bulantı, daha sık rastlanan bir durumdur. Bu bazı hastalarda radyoiyot içildikten 2 saat sonra başlar ve bir iki gün kadar sürebilir. Bulantı kesici ilaçlar ile geçer. Radysyona bağlı sistit, gastrit, kanama ve metastaz bölgelerinde şişme çok nadir olarak görülür.
• Radyoiyodun geç etkileri: Özellikle fazla miktarda radyoiyot verilen erkeklerde bir yıl süren geçici testis fonksiyonlarında bozulma olabilir. Kadınlarda kısırlık, düşük yapma, erken doğum ve doğumsal anomali riski normal insanlarda görüldüğü kadardır. Geç yan etkileri olarak lösemi ve ikinci bir kanser oluşumu oluşumu nadirdir (%0.5). Lösemi oluşum riski  toplam verilen dozun 600mCi geçmesi ve buna ilave olarak radyoterapi uygulanmasından sonra artabilir. Yüksek doz alanlarda ikinci bir tümör oluşum ihtimali gelişebilir (mesela, mesane, kolerektal, meme ve tükrük bezi). Akciğerlerde radyasyona bağlı fibrosis gelişmesi genelde yaygın akciğer metastazı olanlarda çok sık radyoiyot verilmesi durumunda oluşabilir.

Radyoiyot tedavisinin size zarardan çok yararı olduğunu unutmayınız.

Hastalığınızın radyoiyot tedavisinden sonra nüksünü önlemek ve eksik olan tiroit hormonlarınızı yerine koymak için ömür boyu hergün doktorunuzun verdiği dozda tiroit hormonu (Tefor, Levotiron, L-Thyroxine) almanız gerekmektedir.
Bu hormonların özellikle menopoz sonrası kadınlarda kemik erimesini artırıcı etkisi vardır. Bu nedenle son zamanlarda bazı hastaların bu konudaki yetersiz bilgilerinden dolayı ilacı kullanmakta tereddüt ettiği hatta bazı hastaların kendi başlarına doz ayarlamasına gittiği gözlenmiştir. Yüksek dozlar (özellikle menopoz sonrasında) kemik erimesine neden olduğundan doktorunuz size en uygun dozu verecektir. Bu nedenle size verilen dozu, doktorunuzun bilgisi dışında kesinlikle değiştirmeyiniz.
Kemik yoğunluğunuz, periyodik olarak yapılan kemik dansite ölçümleri ile kolaylıkla takip edilebilmektedir.

İlaçlar tamamen kesildikten 15 gün sonra:
• Boyun bölgesi muayenesi
• Boyun bölgesi ultrasonografisi
• T3, T4, TSH,
• Tg ve anti Tg,
• 5 Uptake, tiroit sintigrafisi,
• Gerekirse 5 mCi radyoiyot tüm vücut sintigrafisi yapılır.
Bu tetkikler değerlendirilerek size tekrar radyoiyot verilip verilmeyeceğine karar verilir.
Tiroit lojunda rayoiyot tutulması veya bazı kan değerlerinin yüksek çıkması tedavinin tekrarlanmasını gerektirir. Bu durumda gerektiği takdirde başka tetkikler de (MR,PET,BT, Tc 99m MIBI tüm vücut sintigrafisi) yapılabilir. Eğer tetkikler sonucu radyoiyot tedavisi için yeniden hastaneye yatırılacaksanız tedaviden 6 ay sonra tekrar aynı şekilde değerlendirileceksiniz.
Tiroit bölgesinde tutulum yoksa radyoiyot tedavisine son verilir ve tekrar ilaç tedavisine başlanır. İlaç tedavisi ömür boyu sürer ve tedavi sırasında periyodik olarak yapılan kan tahlilleri ve muayenede çıkan sonuçlara göre gerekirse tekrar radyoiyot tedavisi uygulanabilir.

Her konuda olduğu gibi bazen radyoiyot tedavisi ile ilgili asılsız bilgiler etrafta dolaşmakta ve bu yüzden bazı hastalarımızın morali bozulmaktadır.
Hastalığınız için en uygun tedavinin radyoiyot tedavisi olduğuna karar veren doktorunuz bu konudaki soru ve tereddütlerinizi gidermek zorundadır. Bu konu ile ilgisi olmayanlara konu ile ilgili soru sormayınız ve kulaktan dolma bilgileri size aktaran kimselere kesinlikle inanmayınız. Unutmayınız, bu konuyu en iyi bilen bu tedavi ile uğraşan deneyimli hekimlerdir.