Paratiroid ile İlgili Temel Bilgiler
Paratiroid hormonu vücudun kalsiyum seviyelerini düzenler. Dört adet paratiroid bezi vardır ve her biri yaklaşık olarak bir pirinç tanesi büyüklüğündedir. Birbirlerine yakın yerleşmiş olsalar da, paratiroid bezlerinin tiroid beziyle bağlantısı yoktur.
Bu bezler, vücudumuzdaki kalsiyum seviyesini düzenlemek amacıyla paratiroid hormonu salgılayan dört küçük bezdir. Esas olarak sinir ve kas sistemlerinin uygun biçimde çalışmasına yardımcı olur. Kalsiyum kasların kasılmasını sağlayan temel elementtir, ayrıca kalsiyum seviyeleri sinirler arasındaki elektriksel akımın normal iletimi için çok önemlidir.
Paratiroidin Anatomisi
Dört adet paratiroid bezi tipik olarak tiroid bezinin arka yüzünde bulunur. Büyüklük ve şekil olarak bir pirinç tanesine yakındırlar.
Paratiroidler tiroid bezine çok yakın olmalarına rağmen, birbirleriyle ilgili fonksiyonları yoktur. Kalsiyum seviyelerini düzenlerken ve metabolizmaya bir etkisi yokken, tiroid bezi vücudun metabolizmasını düzenler.
Paratiroid Hormonu (PTH)
Kemiklerinizdeki hücrelerin üzerinde, kalsiyumlarını kan dolaşımına salmasına neden olmak suretiyle güçlü bir etkisi vardır. PTH diyetinizdeki kalsiyumun ne kadarının emileceğini, böbreklerinizden ne kadar kalsiyum atılacağını ve kemiklerinizde ne kadar kalsiyum depolanacağını düzenler. Kemiklerimizde paratiroid bezinin isteği halinde vücudun geri kalanı için kullanılabilecek büyük miktarda kalsiyum depolarız.
Aktif D vitamini oluşumunu artırır, ve barsaklardan kalsiyum ve fosfor emilimini artıran aktif D vitaminidir.
Paratiroidin Hastalıkları ve Bozuklukları
Paratiroid bezi çok az veya çok fazla PTH salgılarsa, vücudunuzda çeşitli şekillerde yan etkilere sebep olur.
Paratiroid bezleriyle ilgili sık hastalıklar ve bozukluklar aşağıdadır :
Hiperparatiroidizm : Paratiroid bezinin en yaygın hastalığı kalsiyum seviyelerinden bağımsız aşırı PTH ile karakterize bir hastalık olan hiperparatiroidizmdir. Başka bir deyişle, paratiroid bezleri kalsiyum seviyeleri normal olmasına ve dolayısıyla hiç hormonu üretmemeleri gerekmesine rağmen büyük miktarlarda PTH üretmeye devam eder.
Hipoparatiroidizm : Hipoparatiroidizm yetersiz paratiroid hormon yapımına bağlı şikayetler bütünüdür. Bu kanda azalmış kalsiyum(hipokalsemi) ve artmış fosfor(hiperfosfatemi) seviyelerine neden olur. Bu nadir bir rahatsızlıktır ve en sık olarak paratiroidlerin, tiroid veya paratiroid cerrahisi sırasında hasarlanması veya tamamen çıkarılması nedeniyle oluşur.
Osteoporoz : Eğer paratiroid bezlerinden biri aşırı aktifse, çok fazla PTH salgılar. Bu kemiklerinizin devamlı olarak kan dolaşımına kalsiyum salmasına neden olur. Kemiklerinizde yeterli kalsiyum olmadığında, yoğunluklarını ve sertliklerini kaybederler. Osteoporoz bu kalsiyum ve kemik yoğunluğu kaybıyla karakterizedir.
Paratiroid bezlerinin tek sorumluluğu vardır : Kalsiyum seviyelerini düzenlemek. Bu bezler endokrin sistemin önemli birere parçasıdır, ama aynı zamanda sinir ve kas sistemlerinin de düzenli çalışması için tamamlayıcıdır.
Prof. Dr. Serkan Teksöz
Paratiroid Cerrahisi Uzmanı