Graves Hastalığı Nedir?
Graves hastalığı ; tiroid bezinin tamamında generalize bir aktivite artışına bağlı bir hastalıktır (hipertiroidi). Adını; hipertiroidinin bu formunu 150 yıl önce tanımlayan, İrlandalı bir doktor olan Robert Graves’ten almıştır.
Graves Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Hipertiroidi
Graves hastalığı belirtilerinin büyük bir çoğunluğu, tiroid tarafından tiroid hormonlarının aşırı üretimine bağlı gelişmektedir.
Göz Hastalığı
Graves hastalığı, gözün iltihaplanması, göz çevresi dokunun şişmesi ve gözün dışarıya doğru şişkinleşmesi ile ilişkilendirilebilen tek hipertiroidi tipidir (Graves oftalmopatisi de denir). Graves hastalığı olan çoğu hastada zaman zaman gözde kırmızılık ve irritasyon olmasına karşın, yüzde beşten daha azında göz dokusunun iltihabı ciddi veya kalıcı sorunlar yaratabilecek düzeydedir. Çok hafif belirtiler dışında, göz belirtileri olan hastalar bir göz doktoru (oftalmolojist) ve aynı zamanda endokrinoloğu tarafından değerlendirilmelidir.
Göz belirtileri sıklıkla, Graves hastalığı tanısı konulduktan 6 ay önce veya sonra başlar. Göz problemleri nadiren hastalık tedavi edildikten uzun bir süre sonra da ortaya çıkabilmektedir. Göz belirtileri olan hastaların bir kısmında hipertiroidi asla gelişmemekte ve nadiren hastalar hipotiroidi olabilmektedirler. Göz belirtilerinin şiddeti, hipertiroidinin şiddetiyle ilişkili değildir. Erken belirtiler; kırmızı veya iltihaplı gözler, göz küresinin arkasındaki dokuların iltihabına bağlı gözlerin dışa doğru şişkinleşmesi veya çift görme olabilmektedir. Görmede azalma veya çift görme nadiren ve sıklıkla geç dönemde ortaya çıkan bulgulardır. Nedenini bilmemekle birlikte, gözlerle ilgili sorunlar sigara içen Graves hastalarında daha sık ve daha şiddetli olarak ortaya çıkmaktadır.
Cilt Hastalığı
Graves hastalarında nadiren, pretibial miksödem de denilen bacak önünde şişkin kırmızımsı bir deri kalınlaşması gelişebilmektedir. Bu durum genellikle ağrısız ve göreceli olarak hafif seyreder ancak ağrılı da olabilir. Graves hastalığındaki göz hastalığında da olduğu gibi, cilt sorunlarının da hipertiroidi ile aynı anda başlaması gerekmez. Şiddeti tiroid hormon düzeyleriyle ilişkili değildir.
Graves Hastalığına Neden Olan Nedir?
Graves hastalığı, normalde bizi bakteri ve virüs gibi yabancı istilacılardan koruyan bağışıklık sistemimizin bazı süreçleri ile tetiklenmektedir. Bağışıklık sistemi yabancı istilacılara, lenfosit olarak bilinen kan hücreleri tarafından üretilen, antikor olarak adlandırılan maddelerle saldırır. Bazı insanlarda kalıtsal olarak bağışıklık sistemi problemlere yol açabilmektedir. Bu insanların lenfositleri kendi dokularına karşı, dokuyu tahrip eden veya uyaran antikorlar üretmektedir. Graves hastalığında, antikorlar tiroid hücrelerinin yüzeyine bağlanır ve o hücreleri aşırı tiroid hormon üretimi açısından uyarır. Sonuçta aşırı aktif tiroid meydana gelir. Tiroiddeki reseptörler gözün arkasındaki hücrelerin yüzeyinde de bulunabildiğinden, aynı antikorlar Graves oftalmopatisindeki göz değişimlerinden de sorumlu tutulabilmektedir. Uzun bir süre doktorlar, sevilen birinin ölümü gibi ağır duygusal stresin bazı hastalarda Graves hastalığını tetikleyebildiğinden şüphelenmiştir. Dr.Graves kendi hastalarının hayatlarında, hipertiroidi gelişiminden birkaç ay önce olan stresli olayları yorumlamıştır. Ancak, Graves hastalığı gelişen çoğu hasta, hayatında yakın zamanda geçirilmiş belirgin bir stres bildirmemektedir.
Graves Hastalığı Tanısı Nasıl Konmaktadır?
Hipertiroidi tanısı fizik muayene sırasındaki belirti ve bulgularınıza dayanarak konulur ve kanınızda tiroid hormonları (tiroksin T4 ve triiyodotironin T3) ve TSH (tiroid stimulan hormon) düzeylerini ölçen laboratuvar testleri ile doğrulanır. Bazen doktorunuz, tüm tiroid bezinin aşırı aktif olup olmadığına bakmak için radyoaktif bir görüntüleme isteyebilir. Doktorunuz aynı zamanda, Graves hastalığına neden olan tiroid stimule eden (uyaran) antikorların (TSI veya TRAb) varlığını doğrulamak için de kan testi isteyebilir, ancak bu test genellikle gerekmemektedir.
Hipertiroidi tablosunun Graves hastalığına bağlı olduğunu gösteren ipuçları; Graves göz bulgularının bulunması, büyümüş bir tiroid bezi ve ailenin diğer üyelerinde tiroid veya otoimmun bozukluk hikayesinin olmasıdır. Bazı akrabalarda hipertiroidi, bazılarında normalden daha az çalışan tiroid bezi; bazılarında ise saçların erken (20’lerinde başlayan) beyazlamasını da içeren otoimmun hastalıklar olabilir. Benzer olarak ailede; juvenil diabet (erken başlangıçlı şeker hastalığı), pernisyöz anemi (vitamin B12 eksikliğine bağlı) veya vitiligo olarak bilinen deride ağrısız beyaz yama şeklinde lezyonlar gibi ilişkili immun problemlere ait hikaye olabilir.
Graves Hastalığı Nasıl Tedavi Edilmektedir?
Hipertiroidi tedavisi detaylı olarak Hipertiroidi broşüründe anlatılmıştır. Tedavi anti-tiroid ilaçlar (genellikle metimazol, ancak nadir durumlarda propiltiyourasil kullanılabilmektedir), radyoaktif iyot ve cerrahiyi içermektedir. Her tedavinin kendi avantaj ve dezavantajları olmasına karşın, her hasta kendi için en uygun tedaviyi alacaktır. Graves hastalığına bağlı hipertiroidi, genellikle kolaylıkla kontrol altına alınabilir ve güvenle tedavi edilir. Tedavi neredeyse her zaman başarılıdır.
Tedavi Sonuıcu Ne Olacak?
Hipertiroidiniz nasıl kontrol altına alınırsa alınsın, sonuçta yüksek olasılıkla hipotiroidi (normalden az çalışan tiroid bezi) geliştireceksiniz. Eğer tiroid bezi radyoaktif iyot ile tedavi edilmiş veya cerrahi olarak çıkarılmışsa hipotiroidi daha erken ortaya çıkacaktır. Sadece anti-tiroid ilaçlarla tedavi edilseniz dahi, yine de hipotiroidi meydana gelebilmektedir.
Hipotiroidiye ilerleme eğiliminde olan bu doğal süreç dolayısıyla, Graves hastalığına bağlı hipertiroidi geliştirmiş olan her hasta, tiroid fonksiyonunu değerlendirmek amacıyla en az yılda bir kan testi yaptırmalıdır. Hipotiroidi geliştiğinde, günde bir kez alınan bir tiroid hormon hapı ile kolaylıkla ve güvenle tedavi edilebilmektedir.
Risk Altındaki Diğer Aile Bireyleri
Graves hastalığı genetik bir yatkınlıkla ilişkili olduğundan, ailenizin diğer üyelerinin muayene edilmesi tiroid bozuklukları olan diğer aile bireylerini ortaya çıkarabilir.
Prof. Dr. Serkan Teksöz
Graves Hastalığı Uzmanı